Trẻ chảy nước mũi liên tục: cách vệ sinh mũi giúp bé dễ thở hơn

Hệ hô hấp của trẻ nhỏ, đặc biệt là trong 3 năm đầu đời, vẫn đang trong giai đoạn hoàn thiện.

Niêm mạc mũi của bé mỏng manh, cấu trúc khoang mũi hẹp và ngắn, cùng với hệ miễn dịch chưa trưởng thành, khiến bé trở thành “mục tiêu” lý tưởng cho các tác nhân từ môi trường bên ngoài.

Tình trạng chảy nước mũi, về bản chất, là một phản ứng bảo vệ của cơ thể nhằm mục đích cuốn trôi bụi bẩn, vi khuẩn, virus và các chất gây dị ứng ra khỏi đường thở.

Tuy nhiên, khi tình trạng này kéo dài, nó lại trở thành nỗi ám ảnh của cả gia đình.

Một số nguyên nhân phổ biến bao gồm:

• Cảm lạnh và cúm: Đây là nguyên nhân hàng đầu, do hàng trăm loại virus khác nhau gây ra. Khi bị nhiễm virus, cơ thể bé sẽ tăng cường sản xuất chất nhầy để bẫy và loại bỏ mầm bệnh, dẫn đến hiện tượng chảy nước mũi trong, lỏng, thường đi kèm với ho, hắt hơi và có thể sốt nhẹ.
• Dị ứng (viêm mũi dị ứng): Nếu bé chảy nước mũi trong veo, kèm theo ngứa mũi, dụi mắt liên tục, hắt hơi thành tràng dài, đặc biệt sau khi tiếp xúc với một yếu tố cụ thể như phấn hoa, lông thú cưng, bụi nhà, nấm mốc... thì rất có thể bé bị viêm mũi dị ứng.
• Mọc răng: Quá trình mọc răng có thể gây viêm nướu nhẹ, kích thích cơ thể sản xuất nhiều nước bọt và dịch mũi hơn bình thường, gây ra tình trạng chảy nước mũi tạm thời.
• Dị vật trong mũi: Trẻ nhỏ có tính tò mò cao và có thể vô tình nhét các vật nhỏ vào mũi. Dấu hiệu nghi ngờ là chảy nước mũi chỉ ở một bên, có mùi hôi và đôi khi lẫn máu.

Các yếu tố nguy cơ:

Bên cạnh các nguyên nhân trực tiếp, có nhiều yếu tố môi trường và cơ địa làm tăng nguy cơ chảy nước mũi ở trẻ, khiến tình trạng này dễ tái phát và kéo dài hơn:

• Thời tiết thay đổi: Sự chuyển mùa đột ngột, không khí khô hanh hoặc quá ẩm ướt đều là những tác nhân khiến niêm mạc mũi của bé bị kích ứng. Đặc biệt, không khí khô và lạnh có thể làm mất đi độ ẩm tự nhiên của niêm mạc, làm suy yếu hàng rào bảo vệ, khiến bé dễ bị khô rát mũi và tạo điều kiện cho virus xâm nhập.
• Môi trường ô nhiễm: Khói bụi mịn, khói thuốc lá, hóa chất trong không khí không chỉ gây kích ứng trực tiếp mà còn làm suy giảm chức năng của hệ hô hấp, khiến bé dễ mắc các bệnh về đường thở hơn.
• Sức đề kháng yếu: Trẻ có hệ miễn dịch chưa hoàn chỉnh, trẻ sinh non, trẻ ít được bú sữa mẹ hoặc có chế độ dinh dưỡng không đầy đủ thường có sức đề kháng kém, dễ bị vi khuẩn, virus tấn công hơn.
• Môi trường tập thể: Khi bé bắt đầu đi nhà trẻ, mẫu giáo, việc tiếp xúc gần với nhiều trẻ khác trong không gian kín làm tăng nguy cơ lây nhiễm chéo các bệnh về đường hô hấp.

Trẻ chảy nước mũi liên tục gây ảnh hưởng gì?

Nếu tình trạng chảy nước mũi, nghẹt mũi không được xử lý đúng cách và kịp thời, nó có thể gây ra nhiều hệ lụy ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ.

Hậu quả trước mắt dễ nhận thấy nhất là bé sẽ rất khó ngủ, giấc ngủ chập chờn, không sâu giấc vì phải thở bằng miệng. Điều này khiến bé mệt mỏi, cáu kỉnh vào ban ngày.

Khi mũi bị nghẹt, bé cũng không thể ngửi thấy mùi vị thức ăn và gặp khó khăn trong việc phối hợp giữa thở và nuốt, dẫn đến tình trạng biếng ăn, chán ăn, và lâu dài là chậm tăng cân, suy dinh dưỡng.

Nguy hiểm hơn, việc ứ đọng dịch nhầy trong mũi và họng tạo ra một môi trường lý tưởng cho vi khuẩn phát triển, dẫn đến các biến chứng "khó lường" như viêm tai giữa (do dịch nhầy chảy ngược vào vòi nhĩ), viêm xoang, viêm thanh quản, viêm phế quản và thậm chí là viêm phổi.

Theo dõi các dấu hiệu bất thường để đưa bé đi khám kịp thời

Vệ sinh mũi đúng cách

Vệ sinh mũi đúng cách là chìa khóa vàng giúp bé vượt qua giai đoạn khó chịu khi bị chảy nước mũi. Việc này không chỉ giúp loại bỏ dịch nhầy, làm thông thoáng đường thở mà còn hỗ trợ làm sạch niêm mạc mũi, loại bỏ gỉ mũi, chất nhầy cùng bụi bẩn, tác nhân gây bệnh, gây dị ứng.

Cha mẹ có thể thực hiện theo các bước sau:

1. Chuẩn bị: Rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng. Chuẩn bị dung dịch vệ sinh mũi (nước muối sinh lý 0.9% hoặc các dung dịch chuyên dụng), khăn mềm sạch, và dụng cụ hút mũi đã được vệ sinh (nếu cần thiết).
2. Tư thế của bé: Đặt bé nằm nghiêng trên giường hoặc một mặt phẳng vững chắc. Nếu bé lớn hơn, có thể cho bé ngồi với đầu hơi cúi về phía trước. Việc này giúp dịch nhầy dễ dàng chảy ra ngoài thay vì chảy ngược vào họng.
3. Thực hiện: Nhẹ nhàng nhỏ 2-3 giọt hoặc xịt dứt khoát dung dịch vệ sinh mũi vào lỗ mũi phía trên. Chờ khoảng 30 giây để dung dịch làm loãng dịch nhầy bên trong.
4. Làm sạch: Nếu dịch mũi đặc và nhiều, cha mẹ có thể dùng dụng cụ hút mũi để hút sạch dịch ở cả hai bên mũi. Lưu ý, thao tác hút phải thật nhẹ nhàng, không đưa đầu hút vào quá sâu và không hút quá mạnh để tránh làm tổn thương niêm mạc mũi của bé.
5. Kết thúc: Sau khi hoàn tất, lau sạch mũi và vùng da xung quanh cho bé.

Ngoài nước muối sinh lý thông thường, hiện nay có nhiều dung dịch vệ sinh mũi được nghiên cứu và phát triển để mang lại hiệu quả cao hơn.

Các dung dịch tiên tiến thường kết hợp Nước biển sâu, chứa nhiều khoáng chất có lợi. Bên cạnh đó, các thành phần hỗ trợ như Xylitol giúp làm sạch, ngăn ngừa vi khuẩn bám dính, và D-Panthenol (tiền vitamin B5) có tác dụng làm dịu, giữ ẩm và hỗ trợ phục hồi niêm mạc mũi.

Một số sản phẩm còn có các chất như Polysorbate 80 và Polyethylene Glycol 400 giúp làm loãng dịch nhầy đặc hiệu quả, trong khi Dinatri hydrophosphat và Acid citric giúp cân bằng độ pH.

Các sản phẩm này không chỉ giúp hỗ trợ phòng ngừa và làm giảm nhẹ nghẹt mũi, sổ mũi, giúp mũi thông thoáng, dễ thở hơn mà còn giúp làm giảm cảm giác khô rát mũi khi không khí khô, lạnh.

Các biện pháp chăm sóc khác

Bên cạnh việc vệ sinh mũi, một số mẹo đơn giản tại nhà có thể giúp bé giảm bớt sự khó chịu do nghẹt mũi:

• Tăng độ ẩm không khí: Sử dụng máy tạo độ ẩm hoặc đặt một chậu nước nóng trong phòng ngủ của bé (để ở nơi an toàn) giúp không khí bớt khô hanh, làm dịu niêm mạc mũi và làm loãng dịch nhầy.
• Massage nhẹ nhàng: Dùng ngón tay trỏ vuốt nhẹ nhàng từ đầu chân mày xuống hai bên cánh mũi.
• Kê cao đầu khi ngủ: Với trẻ sơ sinh, tuyệt đối không dùng gối mà hãy kê cao một đầu đệm hoặc cũi bằng cách chèn một chiếc khăn tắm dày bên dưới đệm.

Chế độ dinh dưỡng giúp tăng sức đề kháng cho bé

Hệ miễn dịch khỏe mạnh chính là hàng rào phòng thủ vững chắc nhất giúp bé chống lại các tác nhân gây bệnh từ môi trường. Việc xây dựng một chế độ dinh dưỡng "vàng" đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc nâng cao sức đề kháng cho trẻ.

Với trẻ sơ sinh, sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng hoàn hảo nhất, cung cấp đầy đủ kháng thể và các dưỡng chất cần thiết.

Khi bé bước vào tuổi ăn dặm, thực đơn hàng ngày cần được đa dạng hóa, cân bằng giữa các nhóm chất. Đặc biệt, cần tăng cường các thực phẩm giàu Vitamin C (cam, quýt, dâu tây, bông cải xanh), Vitamin A (cà rốt, khoai lang, bí đỏ) và Kẽm (thịt bò, các loại đậu, ngũ cốc).

Uống đủ nước mỗi ngày cũng rất cần thiết để giữ cho niêm mạc đường hô hấp luôn ẩm và khỏe mạnh.

Giữ môi trường sống sạch sẽ, thoáng đãng

Môi trường sống có ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe hô hấp của trẻ. Để phòng ngừa tình trạng chảy nước mũi và các bệnh liên quan, cha mẹ cần chú trọng:

• Giữ nhà cửa sạch sẽ: Thường xuyên lau dọn nhà cửa, hút bụi, giặt giũ chăn, ga, gối, đệm để loại bỏ bụi bẩn và các tác nhân gây dị ứng.
• Đảm bảo không khí trong lành: Mở cửa sổ để không khí lưu thông, đặc biệt là vào buổi sáng. Tránh để bé tiếp xúc với khói thuốc lá, khói bếp hay các loại hóa chất có mùi mạnh. Cân nhắc sử dụng máy lọc không khí nếu gia đình sống ở khu vực ô nhiễm.