Chóng mặt kịch phát lành tính: Nguyên nhân và các biện pháp điều trị

Chóng mặt tư thế kịch phát lành tính
 

Chóng mặt kịch phát lành tính khá phổ biến

Nguyên nhân chóng mặt tư thế kịch phát lành tính

Chóng mặt tư thế kịch phát lành tính là do một hoặc nhiều mảnh rắn nhỏ (otoconia) trôi nổi trong chất lỏng của mê cung. 

Các mảnh vỡ được tạo thành từ các tinh thể canxi cacbonat được cho là đã vỡ ra từ lớp lót bên trong của phần tiền đình của mê cung.

Khi có sự di chuyển vị trí đầu, những tinh thể này cũng di chuyển tạo ra các thông điệp không chính xác gửi đến não bộ và sau đó đến mắt. 

Khoảng 50% đến 70% các trường hợp phát triển bệnh xảy ra không xác định được nguyên nhân. 

Các trường hợp chính mặt thứ phát thường liên quan đến một bệnh lý tiềm ẩn, chẳng hạn như:

• Chấn thương đầu
• Viêm tế bào thần kinh tiền đình
• Viêm mê cung
• Bệnh Ménière
• Chứng đau nửa đầu
• Thiếu máu lên não cục bộ
• Gây mê kéo dài hoặc nằm trên giường quá lâu

Triệu chứng chóng mặt kịch phát lành tính

Các triệu chứng được lặp đi lặp lại, thời gian chóng mặt ngắn với chuyển động, đặc trưng bởi cảm giác quay cuồng khi thay đổi vị trí của đầu.

• Điều này có thể xảy ra khi quay đầu hoặc thay đổi vị trí
• Mỗi đợt chóng mặt thường kéo dài ít hơn một phút
• Cảm thấy choáng váng, mọi thứ xung quanh đang xoay tròn hoặc di chuyển
• Mất thăng bằng, khó giữ vững được tư thế khi đang đứng hoặc đang ngồi
• Ngất xỉu và mất thăng bằng
• Buồn nôn hoặc nôn
• Suy giảm thị giác, nhìn mờ, rung giật nhãn cầu

Các triệu chứng được gây ra bởi những thay đổi về vị trí đầu, chẳng hạn như lăn lộn trên giường, ra khỏi giường, ngẩng đầu lên hoặc cúi xuống

Điều trị chóng mặt kịch phát lành tính

Chóng mặt lành tính do tư thế có thể tự khỏi sau vài tuần đến vài tháng. Tuy nhiên, các trường hợp ảnh hưởng đáng kể tới sinh hoạt của bệnh nhân vẫn cần điều trị để kiểm soát triệu chứng bệnh.

Có nhiều phương pháp điều trị chóng mặt kịch phát lành tính, bao gồm vật lý trị liệu, dùng thuốc và can thiệp phẫu thuật.

Các thao tác tái định vị

Một số thao tác có hiệu quả bao gồm nghiệm pháp Epley, nghiệm pháp Half Somersault (HSM), nghiệm pháp Semont và ở mức độ thấp hơn là các bài tập như Brandt-Daroff.

• Nghiệm pháp Epley

Nghiệm pháp Epley sử dụng trọng lực để di chuyển sự tích tụ tinh thể canxi từ kênh bán nguyệt sau.

Nó bao gồm bốn chuyển động của đầu, giúp ống bán nguyệt sau quay theo cách mà trọng lực di chuyển các mảnh tai giữa ra khỏi ống sau và vào tiền đình.
 

Nghiệm pháp Epley cải thiện chứng chóng mặt vị trí liệt lành tính 

• Nghiệm pháp Semont

Semont là một sự thay thế cho nghiệm pháp Epley. Nó cũng được sử dụng để điều trị chứng chóng mặt vị trí liệt lành tính ảnh hưởng đến ống bán nguyệt sau.

Nghiệm pháp Semont liên quan đến việc di chuyển bệnh nhân nhanh chóng từ nằm nghiêng sang nằm nghiêng bên kia. Thao tác này có thể phù hợp hơn Epley cho những người bị cứng cổ.

• Bài tập Brandt-Daroff

Bệnh nhân có thể được hướng dẫn để tự làm tại nhà. Bệnh nhân ngồi thẳng, sau đó nằm nghiêng với mũi hướng lên trên và mặt tạo góc 45 độ với mặt giường. 

Giữ nguyên tư thế trong khoảng 30 giây hoặc cho đến khi chóng mặt giảm xuống và sau đó di chuyển trở lại vị trí ngồi. 

Lặp lại động tác ở bên còn lại.Thực hiện 3 lần mỗi ngày, trong khoảng 2 tuần, hoặc cho đến khi không có cơn chóng mặt khi tập.

Thuốc điều trị

Điều trị bằng thuốc chống chóng mặt có thể được xem xét trong đợt cấp tính, nghiêm trọng.

Nhóm thuốc ức chế tiền đình: Nhóm  thuốc kháng histamin như Meclizine, Cinnarizin... chỉ nên  dùng  khi  bệnh  nhân  chóng  mặt  dữ  dội  mà không thuyên giảm nhiều sau ổn định tư thế.

Thuốc chống nôn: Promethazine, Domperidone, Metoclopramide, Dimenhydrinate.

Thuốc an thần: khi sử dụng cần phải cân nhắc thật kỹ và thông báo trước cho bệnh nhân về hiệu quả cũng như nguy cơ của việc dùng thuốc.

Phẫu thuật

Các phương pháp điều trị phẫu thuật, chẳng hạn như tắc ống bán nguyệt, tồn tại đối với các trường hợp nghiêm trọng và dai dẳng không thể phục hồi chức năng tiền đình.

Các biện pháp phòng ngừa chóng mặt kịch phát lành tính

Không thể ngăn ngừa hoàn toàn nguy cơ xuất hiện của tình trạng chóng mặt tư thế kịch phát lành tính.

Mặc dù vậy, có rất nhiều phương pháp có thể làm giảm cảm giác chóng mặt và tần suất chóng mặt, gồm:

• Tránh nằm nghiêng một bên quá lâu bởi sẽ gây tỳ đè lên tai
• Thức dậy từ từ vào buổi sáng và ngồi trên mép giường một lúc trước khi đứng
• Tránh nghiêng người để nhặt đồ lên hoặc nghiêng đầu ra xa để nhìn lên
• Hạn chế chơi các môn thể thao đòi hỏi phải quay đầu, nghiêng người
• Sử dụng thuốc hoạt huyết Đông y nếu bị thiếu máu lên não cục bộ

Thiếu máu lên não cục bộ là nguyên nhân phổ biến dẫn đến chóng mặt, kèm theo choáng váng, đau đầu. Do đó, dùng thuốc hoạt huyết Đông y tăng cường máu lên não sẽ giúp giảm tình trạng chóng mặt, đau đầu, chóng mặt kèm theo những triệu chứng thiểu năng tuần hoàn não và thiểu năng tuần hoàn ngoại vi.

Thuốc hoạt huyết Đông y (ví dụ như Hoạt Huyết Nhất Nhất) hiện có bán ở hầu hết các nhà thuốc trên toàn quốc, người bị chóng mặt do thiểu năng tuần hoàn não có thể tham khảo sử dụng.