Thiếu máu não có nguy hiểm không? Những con số cảnh báo

Thiếu máu não có nguy hiểm không?
 

Các triệu chứng thiếu mãu não điển hình

Tình trạng giảm lưu lượng máu đến não có thể xảy ra do một trong số các nguyên nhân phổ biến sau: 

Xơ vữa động mạch: 80% các trường hợp thiếu máu não có nguyên nhân từ tình trạng xơ vữa, lão hóa động mạch.

Chấn thương cột sống, thoái hóa đốt sống cổ: Khi các đốt sống bị tổn thương, chèn ép lên các mạch máu, cản trở quá trình cung cấp máu lên não.

Bệnh tim: Rung nhĩ hoặc rối loạn van tim có thể làm tăng nguy cơ cục máu đông di chuyển đến não.

Tăng huyết áp: Huyết áp cao là tình trạng áp lực của dòng máu lên thành mạch tăng, làm cho thành mạch bị tổn thương và biến dạng. 

Bệnh tiểu đường: có thể gây tổn thương mạch máu, tăng nguy cơ thiếu máu cục bộ.

Căng thẳng: stress, căng thẳng trong công việc, cuộc sống kéo dài có thể dẫn tới sự tấn công của các gốc tự do, làm tổn thương thành mạch, hình thành các mảng xơ vữa và tạo cục máu đông trong lòng mạch. 

Sử dụng rượu, hút thuốc: tăng nguy cơ xơ vữa động mạch và hình thành cục máu đông.

Chế độ dinh dưỡng: ăn quá nhiều đồ chiên xào, chất béo trong khi tiêu thụ quá ít chất xơ, có thể tạo điều kiện hình thành các mảng bám trong lòng mạch và gây xơ vữa. 

Béo phì và lối sống ít vận động: Những yếu tố này góp phần gây tăng huyết áp, tiểu đường và xơ vữa động mạch, làm tăng thêm nguy cơ thiếu máu não.

Theo Tổ chức y tế thế giới WHO, thiếu máu não là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ ba, sau ung thư và bệnh tim mạch; đồng thời là nguyên nhân số một gây ra tàn tật trên toàn thế giới.

Não bộ chỉ chiếm trong lượng khoảng 2% trọng lượng cơ thể, nhưng tiêu thụ tới 25% lượng oxy trong hệ tuần hoàn, 20% lượng máu từ tim và khoảng 25% lượng đường trong máu cho các hoạt động của nó.   

Nếu dòng máu cung cấp lên não bị ngưng trệ khoảng 10 giây, các mô não đã bắt đầu bị rối loạn. Nếu tình trạng này diễn ra từ 4 phút trở lên, các tế bào thần kinh sẽ bị hủy hoại và không thể hồi phục, gây tổn thường vĩnh viễn.

Thiếu máu não là nguyên nhân dẫn tới hớn 85% số ca đột quỵ trên toàn cầu. Hàng năm, nước ta ghi nhận hơn 200.000 trường hợp cấp cứu đột quỵ, tỷ lệ tử vong chiếm 50%. 

Ở những người được cứu sống sau đột quỵ, hơn 80% số trường hợp người bệnh phải đối mặt với các khuyết tật trên diện rộng như mất giọng, suy giảm trí nhớ, liệt một bên hoặc cả cơ thể… 
 

Tỷ lệ tử vong và tàn phế do đột quỵ hàng năm ở Việt Nam (2019)
 

Ngoài ra, tình trạng thiếu máu não cũng có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm khác như:

• Nhồi máu não: còn được gọi là thiếu máu não cục bộ cấp, xảy ra khi một động mạch cung cấp máu cho não bị tắc nghẽn, dẫn đến việc giảm hoặc ngừng lưu thông máu đến một khu vực của não.
• Suy giảm hoặc mất các chức năng cơ thể: tổn thương không phục hồi của các tế bào não có thể dẫn tới mất hoặc suy giảm một phần chức năng thần kinh. Người bệnh có thể bị tê liệt, mất hoặc cử động yếu một phần cơ thể, mất khả năng ngôn ngữ, rối loạn cảm xúc, thị giác suy giảm, liệt bán thân hoặc liệt cả người…
• Teo não, chết não: các chỉ đạo từ trung ương thần kinh hoàn toàn không được đưa ra, cơ thể mất khả năng duy trì các hoạt động sinh ý ổn định.

Điều trị thiếu máu não như thế nào?

Mục tiêu chính trong việc điều trị thiếu máu não là phục hồi lưu lượng máu đến não, ngăn ngừa tổn thương tiến triển. Đồng thời cần giải quyết và kiểm soát các yếu tố nguy cơ tiềm ẩn. 

Các lựa chọn điều trị phổ biến nhất hiện nay bao gồm:

• Thuốc làm tan cục máu đông: Các thuốc tan huyết khối có vai trò làm tan cục máu đông và phục hồi lưu lượng máu trong cơn đột quỵ thiếu máu cục bộ cấp tính.
• Thuốc chống tiểu cầu: Thường sử dụng aspirin hoặc clopidogrel để ngăn ngừa hình thành cục máu đông trong lòng mạch. 
• Thuốc chống đông: Warfarin hoặc thuốc chống đông máu đường uống được chỉ định để giảm nguy cơ hình thành cục máu đông ở đối tượng có nguy cơ cao.
• Phẫu thuật loại bỏ mảng bám: Phẫu thuật giúp loại bỏ mảng bám ra khỏi động mạch cảnh để giúp lòng mạch thông thoáng, cải thiện lưu lượng máu đến não.
• Nong mạch và đặt stent: Là các thủ thuật xâm lấn tối thiểu giúp mở rộng diện tích bên trong các động mạch bị hẹp và cải thiện lưu lượng máu.
• Liệu pháp phục hồi chức năng: Các phương pháp vật lý trị liệu, ngôn ngữ trị liệu hay nghề nghiệp trị liệu được áp dụng trong từng trường hợp cụ thể, với mục đích giúp phục hồi chức năng đã mất và cải thiện chất lượng cuộc sống sau đột quỵ hoặc thiếu máu não.

Biện pháp phòng ngừa và khắc phục tại nhà  

Áp dụng một số thay đổi về lối sống, thói quen sinh hoạt và dinh dưỡng có thể giúp ngăn ngừa và giảm thiểu nguy cơ biến chứng do thiếu máu não:

Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh: Thực hiện chế độ ăn cân bằng, đầy đủ các nhóm chất cần thiết, bổ sung trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt và protein nạc đồng thời giảm lượng chất béo, thực phẩm chế biến sẵn tiêu thụ. 

Tập thể dục thường xuyên: Các bài tập thể dục giúp thư giãn gân cốt, kích thích tuần hoàn từ đó thúc đẩy tăng cường máu lưu thông lên não. Tập luyện đều đặn hàng ngày giúp ngăn ngừa nhiều bệnh lý nguy hiểm và duy trì sức khỏe tổng thể. 

Kiểm soát tốt các bệnh mãn tính: Kiểm soát tăng huyết áp, tiểu đường và cholesterol cao thông qua thuốc, chế độ ăn uống và thay đổi lối sống.

Bỏ rượu bia, thuốc lá: từ bỏ việc tiêu thụ đồ uống có cồn và thuốc lá có ý nghĩa quan trọng trong việc giảm các yếu tố nguy cơ có thể dẫn đến đột quỵ và bệnh tim mạch. 

Duy trì cân nặng khỏe mạnh: Béo phì, thừa cân là yếu tố thúc đẩy tình trạng rối loạn chuyển hóa lipid, từ đó tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, bao gồm cả thiếu máu não.

Khám sức khỏe định kỳ: Thăm khám sức khỏe thường xuyên, định kỳ, đặc biệt là ở người có các bệnh lý như rung nhĩ và rối loạn van tim cần điều trị và kiểm soát theo hướng dẫn bác sĩ. 

Hạn chế tiêu thụ muối: Đồ ăn mặn có thể khiến cho thể tích tuần hoàn giảm, làm tăng huyết áp. Giảm lượng muối tiêu thụ hàng ngày giúp kiểm soát huyết áp và ngừa các bệnh tim mạch.

Đảm bảo uống đủ nước: bổ sung đủ lượng nước cơ thể cần thiết mỗi ngày để duy trì sức khỏe tổng thể.

Nghỉ ngơi, ngủ đủ giấc: Đi ngủ sớm, hạn chế thức khuya, đảm bảo ngủ đủ 7-8 tiếng mỗi ngày để hỗ trợ sức khỏe não bộ và tinh thần tổng thể.

Hạn chế căng thẳng: Thực hành các kỹ thuật thư giãn như hít thở sâu, thiền hoặc yoga để giảm mức độ căng thẳng.

Phòng và điều trị thiếu máu não theo quan điểm Đông y

Trong Y học cổ truyền, các triệu chứng thiểu năng tuần hoàn não thuộc về phạm vi các chứng “huyễn vựng”, “thất miên”, “đầu thống”, “kiện vong”, “tiểu trúng phong”...

Đầu là nơi hội tụ của các đường kinh dương, qua đó huyết tinh hoa của ngũ tạng, khí thanh dương của lục phủ đều hội tụ tại đây. 

Tâm huyết, can huyết, tỳ khí và thận khí hư hoặc đàm ẩm, huyết ứ khiến cho dương khí lên đầu không được đầy đủ đều là nguyên nhân gây ra bệnh.

Nguyên tắc điều trị cơ bản là khai thông kinh lạc, dưỡng can thận, bổ tỳ vị, ích khí huyết. 

Đông y có bài thuốc hoạt huyết tăng cường lưu thông máu hiệu quả, từ các dược liệu như đương quy, ích mẫu, ngưu tất, thục địa, xích thược, xuyên khung…

Nhờ khả năng tăng cường lưu thông máu, bài thuốc thường được dùng để trị các chứng huyết hư, ứ trệ. Phòng ngừa và điều trị thiểu năng tuần hoàn não (mệt mỏi, đau đầu, chóng mặt, mất thăng bằng, hoa mắt, ngủ không ngon, suy giảm trí nhớ, suy nhược thần kinh)…

Hiện nay, bài thuốc đã được chuyển giao sản xuất thành Thuốc Hoạt huyết dạng viên nén tiện dụng.
Thuốc Hoạt huyết dạng viên nén hiện có bán ở hầu hết các nhà thuốc trên toàn quốc, bạn có thể tham khảo sử dụng.