Bài thuốc Bổ trung ích khí thang - người bệnh trĩ cần biết sớm!

Bổ trung ích khí thang – bài thuốc mà người bệnh trĩ nên dùng
 

Danh y Lý Đông Viên – Cha đẻ của bài thuốc Bổ trung Ích khí thang
 

Trong cuốn Khôn hóa thái chân (Những điểm trọng yếu về hậu thiên tỳ vị) của Hải thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác có đoạn ghi: “Bài Bổ trung ích khí thang do Lý Đông Viên đặt ra, mục đích để điều trị chứng dương hư phát sốt, và người vốn hư lại cảm mạo, nội thương kèm với ngoại cảm…”

Dương hư thì hãm xuống, tà khí nhân dương hư mà nhập vào, do đó bài thuốc này vận dụng tốt nhất là để chữa các bệnh về hậu thiên, đặc biệt là tình trạng hạ thoát hạ hãm dẫn đến nội tạng bị sa. Khi dùng thuốc cần phải tùy vào từng ca bệnh mà gia giảm các vị thuốc cho phù hợp. 

Các vị thuốc lấy với lượng như sau: Bạch truật 1 đồng cân (1g), Chích cam thảo 2 đồng cân, Hoàng kỳ 4 đồng cân,  Nhân sâm 1 đồng cân, Sài hồ 1 đồng cân, Thăng ma 1 đồng cân, Trần bì 1 đồng cân, Xuyên qui 2-4 đồng cân. Có thể thêm sinh khương 3 lát, đại táo 2 quả. 

Sau khi bốc xong thì đem tất cả cắt vụn, trộn lẫn rồi đem đun sắc chung với nước. Canh đến khi lượng thuốc còn lại đủ chia thành 3 bát thì dừng. Chia đều để dùng ba lần trong ngày. Nếu dùng thuốc hoàn sẵn thì mỗi ngày dùng 2-3 lần, mỗi lần 4-8 gam.

Lý Đông Viên cho rằng: Cơ thể con người lấy nguyên khí làm cái gốc, mà nguyên khí lại do Tỳ vị bồi đắp, vận hóa từ thức ăn mà thành. 

Thức ăn đi vào cơ thể được tạo thành chất dinh dưỡng cần thiết nuôi cơ thể, nạp theo 12 kinh lạc đi khắp cơ thể, nuôi dưỡng và duy trì sự sống. 

Tỳ vị có tốt thì ăn uống mới ngon miệng, hấp thu, chuyển hóa mới tốt được. Tỳ vị bị tổn thương, nguyên khí hao hụt, trăm bệnh từ đó mà ra. 

Thăng đề là một loại phép bổ, nằm trong bát pháp của Đông y, có tác dụng bổ khí đi lên, thăng đề dương khí bị hãm ở dưới, làm cho thanh khí thăng vị, trọc khí giáng thấp, nhờ đó mà Tỳ vị được điều hòa. Tỳ vị khỏe, nguyên khí dồi dào, tà sẽ không cần đánh mà tự lui. 

Chính vì vậy mà để chữa các bệnh khí hạ hãm, dương khí hư, thường dùng các vị thuốc có tính thăng thường kèm với tính tán, vị cay, ngọt và ôn nhiệt, ít khi dùng một mình mà thường phối với các vị giáng khí, phát tán. Đấy được gọi là điều hòa khí vị.
 

Thành phần bài thuốc Bổ trung ích khí thang
 

Bổ trung ích khí thang là bài thuốc thăng dược, ích khí tiêu biểu. 

Hoàng kỳ có vị ngọt, tính ôn, quy vào tỳ phế, công dụng bổ khí, sinh cơ, cố biểu, ích vị được dùng làm quân. 

Nhân sâm, Bạch truật, Cam thảo có tác dụng kiện tỳ lý khí, dưỡng huyết hòa trung, là các vị thuốc hỗ trợ dùng làm thần. Ba vị phối hợp có tác dụng cam ôn bổ khí giải quyết các chứng khí h­ư thân nhiệt làm tổn th­ương hỏa. 

Phối ngũ có Trần bì lý khí, Đương quy bổ huyết, đều được dùng làm tá. 

Thăng ma, Sài hồ thăng cử thanh dương, hãm ở dưới, dùng làm sứ. Kết hợp với Hoàng kỳ, có tác dụng thăng dương ích khí, vừa bổ khí vừa thăng đề. 

Bổ trung ích khí thang gia giảm và biến pháp

Lý Đông Viên khi tạo ra thang thuốc Bổ trung lý khí lấy mục đích chính là chữa các chứng dương hư phát sốt, cảm mạo. 

Đến đời nay, các thầy thuốc thường gia giảm, biến hóa từ phương thuốc gốc để chữa nhiều chứng bệnh bằng phương pháp đẩy khí đi lên.

Về biến pháp của bài thuốc này, nổi tiếng có thể kể:

1. Sâm truật ích vị thang: dùng Thương truật, gia Bán hạ, Hoàng Cầm và Ích Trí nhân, dùng để chữa nội thương nhọc mệt, táo nhiệt, hơi thở ngắn, miệng khát, ăn không ngon, đại tiện lỏng nát.
2. Thăng dương thuận khí thang: tức bài Bổ trung bỏ Bạch truật, gia Thảo đậu khấu, Thần khúc, Bán hạ, Hoàng Bá, chữa chứng do ăn uống và làm lụng quá độ mà phát sinh bụng đầy khó chịu, hơi thở ngắn, không thiết ăn uống, ăn không ngon, thỉnh thoảng sợ lạnh. 
3. Ích vị thăng dương thang: là Bổ trung được gia thêm Hoàng cầm sao và Thần khúc, để chữa đàn bà kinh nguyệt không đều hoặc sau khi bị thoát huyết, ăn ít và ỉa chảy.
4. Điều trung ích khí thang: bỏ Đương quy, Bạch truật, gia Mộc hương, Thương truật, chữa vào Tỳ Vị không đều, ngực đầy, tay chân mỏi, ăn ít, hơi thở ngắn, miệng ăn không ngon và chứng ăn vào thổ ra.
5. Điều trung bổ khí thang: gia Bạch thược, Ngũ vị, để chữa chứng khí hư ra nhiều mồ hôi, còn các chứng khác đều giống của bài Điều trung ích khí thang.

Thuốc Trĩ Đông y - Kế thừa tinh hoa từ bài thuốc Bổ trung ích khí

Bổ trung ích khí thang sử dụng 8 vị thuốc bao gồm Đảng sâm, Hoàng kỳ, Đương quy, Bạch truật, Thăng ma, Sài hồ, Trần bì và Cam thảo, là bài thuốc tiêu biểu ích khí, bổ dương khí, thăng đề, phục hồi vị trí búi trĩ sa giãn.

Khi nghiên cứu, dùng Bổ trung ích khí kết hợp thêm các vị thuốc Sen, Ý dĩ, có tác dụng lương huyết, thanh nhiệt, kiện tỳ, cầm máu, tiêu sưng. Nhờ vậy mà cho hiệu quả vừa giúp cầm máu, giảm đau, vừa giúp bổ dương khí, nuôi dưỡng tỳ vị, thăng đề đi lên, kéo phần sa ra về vị trí cũ, nên có tác dụng làm co búi trĩ và ngăn tái phát hiệu quả.

Bài thuốc thường được dùng các trường hợp trĩ cấp tính có các biểu hiện như: chảy máu khi đại tiện, đau rát, sưng ở vùng hậu môn, búi trĩ sa ra ngoài; Trĩ nội độ 1, 2, 3; trĩ ngoại; Dự phòng bệnh trĩ tái phát.

Hiện nay, bài thuốc trĩ đã được chuyển giao sản xuất tại nhà máy dược phẩm hiện đại chuẩn GMP-WHO, tạo nên Thuốc Trĩ Đông y dạng viên nén tiện dụng.

Thuốc Trĩ Đông y dạng viên nén (ví dụ Thuốc Trĩ Nhất Nhất) hiện có bán ở hầu hết các nhà thuốc trên toàn quốc, người bệnh trĩ có thể tham khảo sử dụng.