Bảo vệ gan không chỉ là việc cần làm khi gan đã tổn thương, mà nên bắt đầu từ sớm để giữ cho cơ thể luôn khỏe mạnh. Vậy bạn có biết cần làm gì để bảo vệ gan?
Cách bảo vệ gan tại nhà
MỤC LỤC
Vì sao cần bảo vệ gan?
Ảnh hưởng của việc không bảo vệ gan
Cách bảo vệ gan hiệu quả |
Vì sao cần bảo vệ gan?
Gan là một trong những cơ quan quan trọng và “bận rộn” nhất trong cơ thể, thực hiện hàng trăm chức năng sống còn mỗi ngày. Nếu gan bị tổn thương, sức khỏe tổng thể sẽ suy giảm nghiêm trọng, thậm chí đe dọa tính mạng.
Gan là cơ quan giải độc chính của cơ thể
Gan lọc và loại bỏ độc tố từ thức ăn, thuốc, rượu bia, ô nhiễm môi trường…
Nếu gan yếu, độc tố tích tụ sẽ gây mệt mỏi, nổi mẩn, vàng da, thậm chí suy gan cấp.
Gan tham gia vào quá trình chuyển hóa quan trọng
Gan chuyển hóa chất dinh dưỡng thành năng lượng và các chất cần thiết cho cơ thể.
Điều hòa đường huyết, tổng hợp protein, cholesterol tốt và nhiều enzyme sống còn.
Gan giúp tiêu hóa chất béo
Hỗ trợ tiêu hóa: Gan sản xuất mật, một chất lỏng quan trọng giúp tiêu hóa và hấp thụ chất béo, cholesterol và các vitamin tan trong dầu (A, D, E, K) từ thức ăn trong ruột non.
Đào thải chất thải: Mật cũng là con đường để gan đào thải bilirubin (sản phẩm phân hủy hồng cầu cũ) và một số chất độc khác ra khỏi cơ thể.
Gan giúp dự trữ các chất quan trọng
Dự trữ năng lượng: Gan dự trữ glycogen (một dạng glucose dự trữ), cung cấp năng lượng nhanh chóng cho cơ thể khi cần.
Dự trữ vitamin và khoáng chất: Gan là kho dự trữ lớn các vitamin tan trong dầu (A, D, E, K) và một số khoáng chất như sắt, đồng.
Tham gia vào hệ thống miễn dịch
Gan chứa các tế bào Kupffer, một loại tế bào miễn dịch đặc biệt giúp tiêu diệt vi khuẩn, virus và các tác nhân gây bệnh khác đi vào cơ thể qua đường tiêu hóa.
Khả năng tự phục hồi có hạn
Mặc dù gan có khả năng tự phục hồi đáng kinh ngạc, nhưng khả năng này không phải là vô hạn. Nếu liên tục bị tổn thương bởi các yếu tố độc hại (rượu bia, thuốc, virus...), gan sẽ dần mất đi khả năng phục hồi, dẫn tới các bệnh lý về gan.
Vai trò của gan đối với cơ thể
Ảnh hưởng của việc không bảo vệ gan
Việc không bảo vệ gan đúng cách có thể dẫn đến hàng loạt hậu quả nghiêm trọng, từ mệt mỏi, rối loạn tiêu hóa cho đến các bệnh lý về gan như:
Gan nhiễm mỡ
Khi chế độ ăn nhiều mỡ, đường, rượu bia, gan sẽ tích tụ mỡ và dần suy yếu.
Gan nhiễm mỡ giai đoạn đầu thường không có triệu chứng, nhưng nếu không kiểm soát, có thể tiến triển thành viêm gan, xơ gan.
Tăng men gan
Gan viêm hoặc nhiễm độc khiến men gan tăng cao (AST, ALT).
Người bệnh có thể thấy mệt mỏi, ăn uống kém, da vàng nhẹ, đau hạ sườn phải.
Rối loạn tiêu hóa
Gan sản xuất mật để tiêu hóa chất béo. Nếu gan yếu, rối loạn tiêu hóa xảy ra dẫn tới các triệu chứng như đầy bụng, chậm tiêu, phân lỏng nhờn, thiếu vitamin A, D, E, K.
Suy giảm miễn dịch
Gan khỏe giúp cơ thể thải độc và hỗ trợ hệ miễn dịch.
Khi gan yếu, độc tố tích tụ, sức đề kháng giảm, cơ thể dễ nhiễm trùng, dị ứng, nổi mẩn ngứa.
Viêm gan mạn – Xơ gan – Ung thư gan
Không bảo vệ gan trước rượu, thuốc độc, virus viêm gan B/C có thể dẫn đến viêm gan mạn tính.
Viêm gan kéo dài có thể gây ra xơ hóa và xơ gan, làm mất chức năng gan và nguy cơ cao biến chứng thành ung thư gan.
Suy gan cấp
Là tình trạng gan mất chức năng nhanh chóng, thường do ngộ độc thuốc (paracetamol liều cao), viêm gan cấp hoặc nhiễm độc rượu nặng.
Biểu hiện: lú lẫn, vàng da đột ngột, xuất huyết, hôn mê gan, thậm chí tử vong.
Các bệnh thường gặp ở gan
Cách bảo vệ gan hiệu quả
Bảo vệ gan là một việc làm vô cùng quan trọng đối với sức khỏe tổng thể của chúng ta, bởi gan đóng vai trò trung tâm trong rất nhiều chức năng sống còn của cơ thể. Các biện pháp bảo vệ gan bao gồm:
Hạn chế rượu bia
Đây là nguyên nhân hàng đầu gây tổn thương gan. Rượu bia khi đi vào cơ thể sẽ được gan chuyển hóa.
Quá trình này tạo ra các chất độc hại gây tổn thương tế bào gan, dẫn đến các vấn đề về gan như: gan nhiễm mỡ, viêm gan do rượu, xơ gan thậm chí là ung thư gan.
Cách tốt nhất là hạn chế tối đa hoặc bỏ hoàn toàn rượu bia. Nếu có uống, hãy uống điều độ với lượng khuyến nghị: không quá 1-2 đơn vị cồn/ngày đối với nam và 1 đơn vị cồn/ngày đối với nữ.
Chế độ ăn uống lành mạnh
Một chế độ ăn uống khoa học không chỉ giúp gan hoạt động hiệu quả mà còn ngăn ngừa nhiều bệnh lý:
-
Ăn nhiều rau xanh và trái cây: Giàu vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa giúp bảo vệ tế bào gan khỏi tổn thương.
-
Chọn protein nạc: Thịt gà bỏ da, cá, trứng, các loại đậu.
-
Ưu tiên ngũ cốc nguyên hạt: Gạo lứt, yến mạch, bánh mì nguyên cám cung cấp chất xơ, hỗ trợ tiêu hóa và đào thải độc tố.
-
Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhanh: Chúng thường chứa nhiều đường, chất béo không lành mạnh và phụ gia, gây gánh nặng cho gan.
-
Giảm đường và chất béo xấu: Đường, đặc biệt là đường fructose, có thể chuyển hóa thành mỡ trong gan. Chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa (trans fat) cũng gây hại cho gan.
-
Uống đủ nước: Giúp cơ thể thải độc tố hiệu quả, giảm gánh nặng cho gan.
Duy trì cân nặng hợp lý
Béo phì và thừa cân là yếu tố nguy cơ chính gây ra gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD), một tình trạng ngày càng phổ biến và có thể tiến triển thành viêm gan, xơ gan.
Kiểm soát cân nặng thông qua chế độ ăn uống và tập luyện thường xuyên.
Tập thể dục thường xuyên
Hoạt động thể chất giúp:
-
Đốt cháy calo và giảm mỡ thừa: Đặc biệt là mỡ nội tạng, giúp giảm nguy cơ gan nhiễm mỡ.
-
Cải thiện chức năng gan: Tăng cường lưu thông máu và trao đổi chất.
-
Kiểm soát cân nặng: Kết hợp với chế độ ăn uống lành mạnh.
Mỗi ngày nên dành ít nhất 30 phút cho các hoạt động thể chất vừa phải như đi bộ nhanh, bơi lội, đạp xe, hoặc yoga.
Tránh dùng thuốc bừa bãi
Lạm dụng thuốc – nhất là thuốc giảm đau, kháng sinh, paracetamol – có thể khiến gan tổn thương nặng nề.
Tránh tiếp xúc với độc tố
Gan có nhiệm vụ lọc độc tố từ cơ thể. Giảm thiểu việc tiếp xúc với độc tố từ môi trường sẽ giảm gánh nặng cho gan:
-
Hạn chế tiếp xúc với hóa chất độc hại: Thuốc trừ sâu, hóa chất tẩy rửa mạnh, dung môi công nghiệp.
-
Đảm bảo thông thoáng khi sử dụng hóa chất: Đeo khẩu trang, găng tay bảo hộ.
-
Cẩn thận với nấm độc: Không ăn nấm hoang dã nếu không chắc chắn về loại của chúng.
-
Kiểm tra nguồn nước và thực phẩm: Đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.
Tiêm vắc-xin và chủ động phòng ngừa bệnh gan
Viêm gan virus là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tổn thương gan nghiêm trọng, có thể dẫn đến xơ gan và ung thư gan:
-
Tiêm vắc-xin viêm gan B: Đây là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất đối với virus viêm gan B.
-
Thực hiện các biện pháp phòng ngừa viêm gan C: Viêm gan C chưa có vắc-xin, cần tránh lây truyền qua đường máu, quan hệ tình dục không an toàn, dùng chung kim tiêm.
Sử dụng thuốc Giải Độc Gan từ thảo dược
Trong Đông y, gan (Can) thuộc hành Mộc, đóng vai trò quan trọng trong việc dự trữ huyết, điều tiết khí huyết và tiết mật hỗ trợ tiêu hóa. Vì vậy, việc thanh nhiệt, giải độc và làm mát gan được xem là yếu tố then chốt để duy trì sức khỏe và tăng cường chức năng gan.
Các bài thuốc Đông y giải độc gan thường kết hợp nhiều vị thuốc có tính mát, vị đắng như diệp hạ châu, bạch truật, bạch thược, trần bì... nhằm giúp thanh nhiệt, điều hòa khí huyết, thúc đẩy quá trình thải độc của gan. Đồng thời, chúng còn có khả năng kích thích tái tạo tế bào gan, tăng sức đề kháng và bảo vệ gan khỏi tác nhân gây hại như rượu bia, thuốc tây, thực phẩm độc hại.
Nhờ đó, các bài thuốc này còn được sử dụng để hỗ trợ làm giảm các triệu chứng ngoài da do gan yếu như mụn nhọt, dị ứng, mề đay, lở ngứa, rôm sảy, đặc biệt phù hợp với những người thường xuyên uống rượu bia, hoặc dùng thuốc dài ngày gây ảnh hưởng đến gan.
Hiện nay, bài thuốc gan đã được bào chế hiện đại thành dạng viên nén, giúp tiện lợi khi sử dụng và dễ dàng bảo quản, phù hợp với nhu cầu của nhiều người.
Khám sức khỏe định kỳ
Kiểm tra chức năng gan định kỳ: Đặc biệt nếu bạn có các yếu tố nguy cơ (tiền sử gia đình mắc bệnh gan, uống nhiều rượu bia, béo phì...).
Phát hiện sớm các vấn đề về gan: Giúp điều trị kịp thời và ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng.
Dược sĩ Thu Hà
Theo Giáo dục & Cuộc sống/Giáo dục & Thời đại
Link báo gốc: https://cuocsong.giaoducthoidai.vn/muon-bao-ve-gan-giai-doc-gan-can-bat-dau-tu-dau-n32275.html
