Sắc là một dạng bào chế thuốc điển hình của thuốc Đông y truyền thống. Thuốc Đông y hiện đại sản xuất thuốc thành dạng viên hoặc siro tiện dụng hơn. Tuy nhiên, nhiều y bác sĩ và bệnh nhân vẫn còn ngần ngại, không rõ thuốc Đông y hiện đại (hay còn gọi là thuốc Đông y thế hệ 2) liệu có tốt và hiệu quả hơn?
Thuốc Đông y thế hệ 2 – xu hướng phát triển tất yếu của thuốc thảo dược
Tại Hội nghị Quốc tế về Thuốc thảo dược diễn ra tại Seoul, Hàn Quốc vào năm 2013, các nhà khoa học đã chia thuốc Đông y làm 2 loại: Thuốc Đông y thế hệ 1 (thuốc Đông y truyền thống) và thuốc Đông y thế hệ 2.
-
Thuốc Đông y thế hệ 1: sản xuất từ các thảo dược thông thường; dùng để hỗ trợ điều trị bệnh nhẹ; đăng ký là thuốc không kê đơn; dữ liệu kiểm chứng lâm sàng không đầy đủ.
-
Thuốc Đông y thế hệ 2: sử dụng nguồn thảo dược được kiểm soát nghiêm ngặt; là thuốc điều trị chủ đạo, điều trị bệnh nặng, nghiêm trọng; được kiểm nghiệm lâm sàng đầy đủ; cạnh tranh hiệu quả với thuốc tân dược; được bác sĩ kê đơn.
Theo đánh giá của các nhà khoa học tại Hội nghị, thuốc Đông y thế hệ 2 là xu hướng tất yếu trong sự phát triển của thuốc thảo dược, đặc biệt là ở các quốc gia có nền y học cổ truyền lâu đời như Việt Nam.
So sánh thuốc Đông y thế hệ 2 với thuốc Đông y truyền thống
Dược liệu an toàn hơn
Nguyên liệu mà các thầy thuốc Đông y thường dùng là thảo mộc, khoáng vật, động vật. Nhưng thảo mộc (thân cây, rễ, củ, lá, hoa, quả, hạt) được dùng nhiều hơn cả. Nguyên liệu thu hái về phơi hoặc sấy khô gọi là dược liệu.
Nếu dùng dược liệu trôi nổi, không rõ nguồn gốc, không được kiểm soát nghiêm ngặt chất lượng, có dược liệu chỉ chứa vài chục % hoạt chất, thậm chí có dược liệu bị hút sạch hoạt chất, sẽ làm giảm hiệu quả của bài thuốc. Hơn nữa, nếu dược liệu bị nhiễm hóa chất độc hại như thuốc trừ sâu, thuốc bảo vệ thực vật, thuốc kích thích tăng trưởng – những chất độc này rất khó để phân biệt bằng mắt thường – thì bổ đâu không thấy, có khi lại “rước” thêm bệnh vào người.
Bằng mắt thường rất khó nhận biết dược liệu bị nấm mốc, nhiễm hóa chất
Khác với thuốc Đông y truyền thống, nguồn thảo dược được tuyển chọn để sản xuất thuốc Đông y thế hệ 2 không chỉ đảm bảo tiêu chí Sạch mà còn phải đạt tiêu chuẩn Thực hành sản xuất tốt thuốc theo Tổ chức Y tế Thế giới (GMP-WHO). Quá trình trồng trọt, nuôi cấy, thu hái, bảo quản dược liệu phải đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của WHO.
Phương pháp bào chế/sản xuất hiện đại hơn
Nền y dược cổ truyền Việt Nam đã tồn tại hàng ngàn năm với những bài thuốc bí truyền kỳ diệu. Tuy nhiên, các bài thuốc quý giá, lưu truyền cho bao thế hệ mà chỉ được bào chế cổ điển bằng phương pháp nấu, sắc, hoàn, tán, gây bất tiện cho người dùng nên dễ bị mai một và thất truyền. Hơn nữa, chính vì không cân đo đong đếm chính xác khiến một số bệnh nhân thiếu tin tưởng vào các thang thuốc. Theo hiệu ứng placebo, nếu bệnh nhân ít tin tưởng vào thuốc thì hiệu quả của thuốc sẽ không cao.
Ngày nay, để giữ gìn và phổ biến rộng rãi các bài thuốc bí truyền, thay vì nấu, sắc, tán, thuốc sẽ được bào chế theo công nghiệp hiện đại tại nhà máy dược đạt chuẩn Thực hành tốt sản xuất thuốc theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (GMP-WHO) tạo ra thuốc Đông y thế hệ 2.
Thuốc Đông y thế hệ 2 được bào chế hiện đại tại nhà máy chuẩn GMP-WHO
GMP-WHO đặt ra yêu cầu khắt khe, kiểm soát chặt chẽ đầu vào (dược liệu, nhà máy, con người, quy trình sản xuất) cho đến đầu ra (sản phẩm, kiểm nghiệm sản phẩm, quy trình phân phối). Điều này đảm bảo thuốc không bị ảnh hưởng bởi môi trường, đến tay người dùng với chất lượng tốt nhất.
Tiện lợi hơn
Nếu như để dùng thuốc Đông y, người bệnh cần sắc thuốc hoặc dùng viên hoàn, tán bất tiện thì với thuốc Đông y thế hệ 2 – dạng viên nén, siro – tiện lợi cho việc phân liều, sử dụng, bảo quản và vận chuyển, giống như các thuốc tân dược hiện đại.
Đây cũng là lý do mà nhiều người bệnh tìm đến thuốc Đông y thế hệ 2 để điều trị bệnh hoặc tăng cường sức khỏe.
Hiệu quả vượt trội
Phần lớn các thuốc Đông y làm theo các bài thuốc trong sách, trên mạng, điều mà ai cũng làm được nhưng chất lượng lại không cao, khó mà có sản phẩm hiệu quả vượt trội. Với các bài thuốc bí truyền trong dân gian có hiệu quả cao thì lại không được nhiều người biết đến, lượng bệnh nhân rất hạn chế.
Phát triển từ bài thuốc bí truyền của dân gian kết hợp với dây chuyền sản xuất hiện đại theo chuẩn GMP-WHO, đã tạo nên các sản phẩm thuốc Đông y thế hệ 2 hiệu quả vượt trội. Tính hiệu quả của nhiều sản phẩm thuốc Đông y đã được nghiên cứu lâm sàng, được Bộ Y tế phê duyệt và chứng minh hiệu quả như thuốc điều trị bệnh gan, tai biến, xương khớp…
